Türkiye coğrafyası, çok farklı medeniyetlere ve toplumlara ev sahipliği yapmış bir bölgedir. Bu nedenle bugün mevcut olan şehirlerin birçoğu, tarihsel bir geçmişe sahiptir. Bu yazıda Ege Bölgesi’nde yer alan şehirlerin eski isimleri konusunu ele alarak, birlikte tarihsel bir yolculuğa çıkacağız.
Afyonkarahisar
Bilinen eski adı “Akroneos” olan Afyonkarahisar, tarih içerisinde çok farklı isimler almıştır. Bu şehrin geçmişi, Hitit’lere kadar uzanmaktadır. Daha sonra bölgede Frig’ler hakim olmuştur. Frig Krallığı bu bölgeye “Akroneos” ismini vermiştir. Diğer yandan Yunan metinlerinde ise kentin adı “Akronio” olarak geçmektedir. Romalıların döneminde ise şehrin adı “Akronium” olmuştur. Çok sonraları “Karahisar” ismini alan şehrin adı, bölgede afyon yetiştiriciliğinden sonra Afyonkarahisar olmuştur.
Aydın
Tarihsel kaynaklara göre bu şehrin ilk olarak Argoslar tarafından kurulduğu söylenmektedir. Bu bölgenin en eski isminin “Tralleis” olduğu düşünülmektedir. Günümüzde Aydın’da bu aynı isimli antik bir kent bulunmaktadır. Aydınoğulları’nın bölgeye gelmesi ile birlikte, şehir “Aydın Güzelhisarı” olarak anılmaya başlanmıştır. Daha sonra isim Aydın olarak kalmıştır.
Denizli
Denizli’nin eski adı “Ladik” ya da Lazik” olarak bilinmektedir. Bu kelime, “Laodikeia” sözcüğünden türemiştir. Eski Selçuklu kayıtlarında şehrin ismi “Ladik” olarak geçmektedir. Daha sonraları bu şehir, “Tonguzlu”, “Donguzlu” isimleri ile anılmaya başlamıştır. Resmi kayıtlarda is “Tonuzlu” ismi görülmektedir. Zaman içerisinde ise şehri adı Denizli olmuştur.
İzmir
Şehrin asıl adı “Smyrna” olarak bilinmektedir ve İzmir, bu ismin dönüşmüş halidir. Şehrin isminin, Homeros destanında yer alan Kıbrıs Kralı Kinyras’ın kızı Smyra’dan geldiği rivayet edilir. Ayrıca tanrıça Artemis’in İzmirli olduğuna inanılır. Diğer yandan “Smyrna / İzmir adının, “Ana Tanrıça Kaynağı” anlamına geldiği de rivayet edilmektedir. Bir başka teoriye göre ise bu isim, Amazon kraliçesinden gelmektedir. Bazı kaynaklara göre, İzmir’in ilk kurucusu Hititler değil, Amazonlar’dır. İzmir’in eski isimleri arasında “Lesmira”, “Zmirra”, “İsmira”, “Samorna” veya “Smurna” da sayılmaktadır.
Kütahya
Eski kaynaklara göre Kütahya’da yaşayan Frigler, bu bölgeye “Katyasiyum” ya da “Katiation” ismini vermişlerdir. Bazı tarihçelere göre bu isim “Kotys’in Kenti” anlamına geliyor. Kotys ise Anadolu’da gelen bir komutanın adı. Kütahya ismi de bu isimden esinlenerek verilmiştir.
Manisa
Bu şehrin adı, Yunanca “Magnesya”dan gelmiştir. Bu bölgenin tarihi geçmişi de oldukça eskidir. Kimi kaynaklara göre, bu şehri Magnetler kurmuştur. Diğer yandan yazılı kaynaklarda ise Hititlerin bu bölgede yer alığı görülmektedir. Bu şehrin eski uzun ismi ise “Magnesia ad Sipylum” olarak da bilinmektedir. Bu isim, Spil Dağı’na işaret etmektedir. Srauhanoğulları Beyliği döneminde ise şehrin adı Saruhan olmuştur. Cumhuriyet’le birlikte ise isim Manisa olarak değiştirilmiştir.
Muğla
Bu şehrin kaynaklarda geçmekte olan en eski adı “Mobolia”, “Mobolla” ya da Mabolla” olarak görülmektedir. Bu isim Karyalılar Dönemi’nde kullanılmaktadır. Bu bölge “Karya” olarak da bilinmektedir. Daha sonra bu bölgenin ismi “Menteşe” olarak değişmiştir. Daha sonra ise şehir, bilinen en eski adının değişikliğe uğraması ile Muğla adını almıştır.
Uşak
Bu şehrin bilinen en eski ismi “Temenothytia”dır. Bu isim, Temenos’tan gelmektedir. Temenos, Roma İmparatorluğu döneminde sikkelerin üzerinde de yer almaktadır. Bu şehir, bir dönem “Flaviopolis” ismiyle de anılmıştır. Daha sonra ise şehir, “Uşşak” adını almıştır. Evliya Çelebi’nin yazılarında ise Uşşak, “Aşıklar Diyarı” olarak anılmıştır.
