Endoskopi, vücutta bir hastalığı teşhis etmek ya da tedavi amacıyla yapılan bir tıbbi prosedürdür. Bu işlem vücuda herhangi bir cerrahi müdahale yapmadan iç organları ve dokuları incelemek için özel bir cihaz olan endoskopun kullanılmasıyla gerçekleştirilir. Endoskop ucunda bir kamera ve ışık bulunan ince bir tüp şeklinde olup vücuda genellikle ağız burun ya da anüs yoluyla sokulur.
Bu cihaz görüntüleri bir monitöre aktararak doktorların iç organları detaylı şekilde görmesini sağlar. Endoskopi genellikle sindirim sistemi hastalıklarını akciğer problemlerini veya idrar yolu hastalıklarını teşhis etmek amacıyla kullanılır. Bunun dışında bazı tedavi işlemleri için de endoskopik yöntemler tercih edilir. Örneğin kanama durdurma, doku örneği alma (biyopsi) ya da poliplerin alınması gibi işlemler endoskopik yollarla yapılır.
Endoskopi Nasıl Yapılır?
Endoskopi, uzman hekim tarafından belirli bir protokole göre yapılır. İlk olarak işlem yapılacak bölgeye göre hastaya uygun olan anestezi türü seçilir. Eğer ağızdan ya da boğaz yoluyla işlem yapılacaksa lokal anestezi uygulanır. Endoskopinin yapılacağı organ ve bölgeye göre hastaya uygun pozisyon verilerek işlem başlatılır. Örneğin mide endoskopisi (gastroskopi) yapılacaksa hasta sırt üstü yatar ve boğaz yolu kullanılır.
Ancak kolonoskopi gibi sindirim sisteminin alt kısmında bir işlem yapılacaksa hasta yan yatacak şekilde hazırlanır. Endoskopik cihaz küçük bir kamera ve ışık kaynağından oluşan ince bir tüp olup genellikle doğal açıklıklardan yani ağız ya da rektumdan yerleştirilir.
İşlem sırasında doktor ekrandan iç organları inceleyerek herhangi bir anormallik iltihap, kanama ya da lezyon olup olmadığını kontrol eder. Bazı durumlarda biyopsi alınarak doku örneği alınabilir. Endoskopi işlemi genellikle kısa sürelidir ve anestezinin etkisi geçtikten sonra hastalar işleme bağlı olarak birkaç saat içerisinde normal aktivitelerine dönebilirler.
Endoskopinin Kullanım Alanları ve Faydaları
Endoskopi pek çok farklı alanda kullanılan bir yöntemdir. En yaygın kullanım alanlarından biri sindirim sistemi hastalıklarının teşhisidir. Özellikle mide bağırsak özofagus gibi bölgelerdeki hastalıkların erken teşhisi için son derece etkili bir yöntemdir. Bunun yanı sıra akciğerlerdeki anormalliklerin tespiti için bronkoskopi adı verilen bir endoskopik işlem yapılır. Akciğerlerin içinde bulunan damarlar ya da dokular daha ayrıntılı şekilde incelenebilir.
Endoskopinin bir diğer önemli kullanım alanı ise tedavi amaçlıdır. Polipler tümörler veya anormal dokular endoskopik yöntemlerle çıkartılabilir. Aynı zamanda kanama mide yarası gibi sorunların tedavisinde de bu yöntem kullanılarak kanamalar durdurulabilir ve tedavi edici işlemler yapılabilir. Ayrıca hastalıklı dokulardan biyopsi almak kanser riski taşıyan bölgeleri incelemek gibi işlemler de yine endoskopiyle gerçekleştirilir.
Endoskopi cerrahi müdahaleye gerek kalmadan yapılabilen bir işlem olduğu için iyileşme süreci çok daha hızlıdır. Ayrıca hastanın hastaneye yatması gerekmez ve işlem sonrası ciddi bir komplikasyon riski genellikle düşüktür. Bu da endoskopiyi hastaların konforunu ve sağlık durumunu iyileştiren etkili bir yöntem haline getirir.
Endoskopi Türleri ve Uygulama Alanları
Endoskopi farklı organlar ve hastalıklar için kullanılan bir dizi farklı türde işlem içerir. En yaygın endoskopi türlerinden biri gastroskopi olup mide ve üst sindirim sistemi hastalıklarını teşhis etmek için kullanılır. Bu işlem sırasında endoskop boğaz yoluyla mideye yerleştirilir ve doktor mide duvarlarını yemek borusunu ve on iki parmak bağırsağını inceler.
Bir diğer yaygın tür ise kolonoskopi olup kalın bağırsak hastalıkları için kullanılır. Kolonoskopi genellikle rektumdan yerleştirilen endoskop ile yapılır ve bağırsağın iç yüzeyi detaylı bir şekilde incelenir. Ayrıca bronkoskopi akciğer hastalıklarını teşhis etmek için kullanılır ve akciğerlerdeki hava yolları kistler ya da tümörler kontrol edilir.
Endoskopi sadece tanı koymakla kalmaz aynı zamanda bazı tedavi işlemleri için de kullanılabilir. Örneğin safra kesesi taşlarını temizlemek mide kanamalarını durdurmak veya polipleri çıkartmak gibi işlemler endoskopik yöntemlerle yapılabilir. Endoskopi cerrahi müdahale gerektiren birçok durumu ortadan kaldırarak daha az invaziv bir tedavi seçeneği sunar.
