Japonya Sağlık Bakanlığı, ülke genelinde maymun çiçeği virüsü (mpox) kaynaklı olarak ilk ölümün yaşandığını duyurdu. Yapılan açıklamada, ülkede maymun çiçeği virüsüne ilk olarak Temmuz 2022’de rastlandığı ve Aralık 2023 başına kadar ise toplamda 227 vaka tespit edildiği bilgisine yer verildi. Bu haberden sonra ise pek çok kişi, maymun çiçeği virüsü nedir ve nasıl bulaşır sorularına yanıt bulmaya çalışıyor.
Endemik bir virüsün neden olduğu nadir hastalıklardan biri olarak bilinen maymun çiçeği, genellikle Kongo ve Batı Afrika türleri olarak iki gruba ayrılır. Bu virüs genellikle hayvanlardan insana ve nadiren insandan insana yakın temasla bulaşmaktadır. Hastalık, vücutta yüksek ateş ve kaşıntılı kabarcıklara neden olabilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü, hastalığın adını “ırkçı ve küçük düşürücü” olduğu gerekçesiyle “mpox” olarak değiştirmişti. “Maymun çiçeği” terimi aşamalı olarak kaldırılırken, her iki ismin de bir yıl boyunca aynı anda kullanılacağı ifade edilmiştir. Peki maymun çiçeği virüsü nedir, nasıl bulaşır ve belirtileri nelerdir? Gelin bu soruların cevabına yakından bakalım.
Maymun Çiçeği Virüsü Nedir?
Covid-19 pandemisinden sonra dünya genelinde endişe yaratan bir diğer viral hastalık, son dönemde ortaya çıkan maymun çiçeği virüsü olarak karşımıza çıkıyor. Daha önce Afrika kıtasının Batı ve Orta kesimlerinde bilinen ve genellikle bu bölgelerde rastlanan virüs, son zamanlarda farklı insan popülasyonlarında ve farklı bir şekilde etki göstermeye başlamıştır. Son dönemde sıkça gündeme gelen bu virüs, son olarak Japonya’da bir kişinin ölümüne sebep olmuş durumda. Japonya’da ilk kez biri, maymun çiçeği virüsünden dolayı hayatını kaybetti. Tüm bu olanlardan sonra ise “maymun çiçeği virüsü nedir, nasıl bulaşır ve belirtileri nelerdir” gibi sorular gündeme geldi.
Maymun çiçeği virüsü, genellikle kemirgenlerde ve yabani hayvanlarda görülmektedir ve enfekte hayvanlardan insanlara bulaşarak insanlar arasında da yayılabilir. Geçmişte yabani hayvandan insana bulaşının sınırlı olması ve insandan insana bulaşının yoğun ve uzun süreli temas gerektirmesi nedeniyle, virüs sadece belirli bölgelerde ve vakalar genellikle aile içinde sınırlı kalıyordu. Ancak son dönemde, Afrika kıtasıyla doğrudan bağlantısı olmayan kişilerde ve ondan fazla ülkede, ciddi belirtilerle seyreden vakaların görülmesi, bu virüsle ilgili araştırmaların artmasına neden olmuş durumda.
Maymun çiçeği, Poxviridae virüs ailesine ve Orthopoxvirus cinsine ait olan Monkeypox virüsü nedeniyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Poxviridae ailesindeki diğer virüsler arasında Variola virüsü (çiçek hastalığı sebebi), Cowpox virüsü (sığır çiçeği) ve Vaccinia virüsü (çiçek aşısı üretiminde kullanılmakta) bulunmaktadır. Hastalığın adı, maymun çiçeği olarak bilinse de virüs, aslında kemirgenlerden kaynaklanır. İlk kez 1970 yılında insanlarda görülen maymun çiçeği virüsü, özellikle Batı ve Orta Afrika’daki tropikal yağmur ormanlarında, bu bölgeyle sınırlı olarak bildirilen nadir vakalarda ortaya çıkmıştır.
Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Bulaşır?
Son günlerde maymun çiçeği virüsü nedir ve nasıl bulaşır soruları gündemde sıkça yer alıyor. Hastalık genellikle fareler, sincaplar gibi kemirgen hayvanlardan kaynaklanmaktadır. Özellikle vahşi yaban hayvanları, virüsün insanlara bulaşmasında önemli bir rol oynar. Virüsle enfekte olmuş bir hayvan tarafından ısırılmak, bu hayvanların vücut sıvılarına, derilerine veya hastalıktan kaynaklı döküntülerine dokunmak, enfekte bir hayvanın iyi pişmemiş olan etini tüketmek, kürkünü kullanmak gibi durumlar hastalığın bulaşma yolları arasında bulunmaktadır. Bu şekilde insanlara geçen maymun çiçeği virüsü, insanlar arasında yayılarak bir salgın haline dönüşme riski taşır.
Hasta bireyin vücudunda bulunan döküntüler ve bu kabarcıkların içerisindeki sıvılar, hastalık etkenini içerir. Bu nedenle hasta bir kişinin döküntülerine dokunmak, bu döküntülerin bulaştığı giysilerin, çarşaf, havlu ve benzeri eşyaları ortak olarak kullanmak gibi durumlar hastalığın kolaylıkla bulaşmasına neden olabilir. Hastalık teşhisi alan kişilerle temasta bulunulmamalı, mümkünse enfekte kişilere karantina koşulları uygulanmalıdır.
Maymun Çiçeği Virüsünün Belirtileri
Maymun çiçeği hastalığı, virüsle enfekte olmuş bir hayvandan ya da maymun çiçeği enfeksiyonu geçiren başka bir insandan bulaşabilir. Pek çok virüs enfeksiyonlarında olduğu gibi, bu virüsün de temas sonrası bir kuluçka süresi söz konusudur. İlk semptomlar 5 ile 21 gün arasında herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir, ancak en yaygın başlangıç süresi 6-13 gün arasında belirlenmiştir. Maymun çiçeği hastalığının temel belirtileri arasında şunlar bulunabilir:
- Yüksek ateş
- Baş, sırt ve çeşitli kas ağrıları
- Lenf bezlerinde şişlik
- Yorgunluk ve halsizlik
- Üşüme ve titreme
- Ciltte su çiçeğine benzer, içi sıvı dolu küçük kabarcıklar ve döküntüler
Maymun çiçeği, nadir görülen bir hastalık olarak sınıflandırılmaktadır. Her ne kadar önceki dönemlere göre görülme sıklığı armış olsa da bu hastalığa yakalanma olasılığı düşüktür. Yine virüse karşı dikkatli olmak ve hijyen koşullarına her noktada dikkat etmek büyük önem taşımaktadır.
