Yoğun stresin etkisiyle günümüz toplumunda giderek artan bir sıklıkla karşılaşılan tükenmişlik sendromu, ciddi bir psikolojik sorun ve tedavi edilmesi gereken bir durum olarak görülmektedir. Bu sendrom genellikle yoğun ve stresli iş yaşamına sahip bireylerde ortaya çıkmaktadır. Tükenmişlik sendromu belirtileri nelerdir diye baktığımızda, bu sendromun başarısızlık duygusu, enerji düşüklüğü, yorgunluk ve bitkinlik gibi belirtilerle kendini gösterdiğini söyleyebiliriz. Bu belirtiler hastalığın şiddeti ile orantılı olarak artabilir.
Tükenmişlik sendromu aniden ortaya çıkmaz, genellikle yavaş ve sinsi bir şekilde ilerler. Bu nedenle hastalar ve çevreleri, genellikle durumu ciddi bir noktaya gelene kadar fark etmez ve tedavi ihtiyacı da hissetmez. Sendrom ilerledikçe durum, kişiler için dayanılmaz ve başa çıkılması zor bir hale dönüşebilir. Hatta bu sendrom ilerledikçe, iş kaybı ve sosyal izolasyon gibi sonuçlara neden olabilir.
Tükenmişlik sendromu, kendini stres içinde binalar arasına sıkışmış gibi hisseden bir beyaz yakalıda görülebileceği gibi, yeni doğum yapmış bir annede, üniversite sınavı stresi yaşayan bir liselide de görülebilir. Aynı zamanda bu sendrom ilişkisinde sürekli sorunlar yaşayan bir kişide ya da büyük bir şirketin sahibinde de oluşabilmektedir. Son yıllarda, ünlü oyuncular ve sanatçılarda da bu sendromun örnekleri ile sıkça karşılaşılmaktadır.
Tükenmişlik sendromu belirtileri arasında, fiziksel ve zihinsel yorgunluk, sorumluluklardan kaçma dürtüsü, öfke ya da sinirlilik duyguları sıkça görülmektedir. Tükenmişlik sendromu, genellikle hizmet sektöründe faaliyet gösteren ve yoğun stres altında çalışan bireylerde yaygın olarak görülmektedir. Yoğun iş temposu ve stres, bu sendromun önde gelen nedenleri arasında yer almaktadır. Özellikle sürekli yüksek sorumluluk gerektiren, zamanla yarışan, iş baskılarına maruz kalan ve detaylara büyük hassasiyet gösterilmesi gereken alanlarda çalışan kişiler, tükenmişlik sendromu riski taşıyan gruplar arasında bulunmaktadır.
Tükenmişlik Sendromu Nedir?
1974 yılında Herbert Freudenberger tarafından ilk kez tanımlanan tükenmişlik sendromu, başarısızlık, yorgunluk, güçsüzlük, enerji düzeyinde düşüş ve tatmin edilmemiş istekler sonucunda, bireyin içsel dünyasında ortaya çıkan bir durum olarak adlandırılmıştır. Bu dönemden günümüze kadar, sendromla ilgili birçok araştırma yapılmış ve teşhis için çeşitli testler geliştirilmiştir. Maslach ölçeği de dahil olmak üzere bu testler, hastalığın belirlenmesine yardımcı olur.
Özellikle aşırı iş temposuyla çalışan ve yoğun stres altında bulunan bireylerde ortaya çıkan tükenmişlik sendromunda, kişinin kendini zorlaması sonucunda belirli bir noktadan sonra çöküş başlar ve hastalık belirgin hale gelir. Günümüzde bu hastalığın farkındalığı, ünlü kişilerde görülmesiyle artmıştır. Bu durum ve sendromun sıkça gündeme gelmesi, sendromla mücadele eden bireylerde, hastalıkları hakkında şüphe ve farkındalık oluşmasına neden olmuştur.
Tükenmişlik Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Son yıllarda en sık konuşulan sağlık konularından biri olan tükenmiş sendromu, yavaş ve sinsi bir şekilde ilerlemesi nedeniyle hemen fark edilememektedir. Ancak sendromun sıkça gündemde yer alması ile tükenmişlik sendromu belirtileri daha çok kişinin dikkatini çekmeye başlamıştır. Bu da kişilerin, yaşamış oldukları sendromu daha çabuk fark etmelerine olanak tanımaktadır.
Diğer yandan dünya genelinde pek çok kişi zorlu yaşam koşulları ile mücadele etmek durumunda olduğundan bu duygular hayatın normal bir parçası ve kaçınılmaz bir durum olarak görülebilir. Bu da hastalığın fark edilmesini zorlaştıran etmenler arasında yer alır. Hastalık tedavi edilmedikçe, mevcut yaşam koşulları ve stres devam ettikçe hastalığın şiddeti de artar ve daha belirgin semptomlar ortaya çıkmaya başlar. En yaygın olarak görülen tükenmişlik sendromu belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Bedensel tükenmişlik hissi
- Duygusal tükenmişlik hissiyatı
- Yoğun olumsuz düşünceler
- Karamsarlık
- Basit işleri bile bitirmekte zorlanma
- İşten soğuma ve uzaklaşma
- Umutsuzluk
- Kendini değersiz görme ve hissetme
- Özgüven eksikliği
- Unutkanlık ve dalgınlık
- Sürekli olarak yorgun ve bitkin hissetme
- Dikkat dağınıklığı
- Çeşitli uyku sorunları
- Çeşitli sindirim sistemi bozuklukları
- Kalp çarpıntısı
- Solunum güçlüğü
- Baş, sırt ve bacaklar başta olmak olmak üzere vücudun belirli bölgelerinde tekrarlayan ağrılar
Yukarıda yer alan tükenmişlik sendromu belirtileri, yaygın olan temel belirtiler arasındadır. Ancak kişiye özgü semptomlarla da karşılaşmak mümkündür.
Tükenmişlikle mücadelede en önemli kilit bir faktör, bireyin bu durumu kabullenmesi ve kendisindeki belirtileri fark edebilmesidir. Böylece kişiler, gereken tedavi için başvuruda bulunabilir ve bir uzmanda yardım alabilirler. Yukarıda yer alan belirtilerin kendinizde de yer aldığını düşünüyorsanız, uzman birine danışarak gereken tanı ve tedavi yöntemlerinden yararlanabilirsiniz.
