Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) genellikle çocukluk döneminde tanı konulan bir rahatsızlık olarak bilinse de birçok yetişkin bu durumla yaşamaya devam etmektedir. Yetişkinlerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu kişilerin günlük yaşamlarını iş hayatlarını ve ilişkilerini olumsuz etkileyebilecek önemli bir sağlık sorunudur.
Yetişkinlerde DEHB Belirtileri
Yetişkinlerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri çocukluk dönemindeki belirtilerle benzerlik gösterse de bazı farklılıklar da bulunuyor. Yetişkinlerde dikkat eksikliği genellikle şu şekillerde kendini gösterir:
- Yetişkinler dikkatlerini odaklamakta zorlanabilirler. Bu iş yerinde projeleri tamamlamakta veya günlük işlerde konsantrasyon sağlamakta zorluk çekmelerine yol açar.
- Önemli randevuları toplantıları veya görevleri unutma durumu sıkça görülür. Bu durum profesyonel hayatta olumsuz sonuçlar doğurur.
- İşlerin tamamlanmasında gecikmeler ve planlamada zorluk yaşanabilir. Bu durum kişilerin yaşam kalitesini etkileyen bir faktördür.
- Yetişkinlerde hiperaktivite genellikle daha az belirgindir. Ancak sürekli hareket halinde olma yerinde duramama veya içsel huzursuzluk hissetme gibi belirtiler görülür.
Bu belirtiler bireylerin sosyal ilişkilerini ve iş hayatını olumsuz etkiler. Yetişkinlerin bu durumun farkında olup profesyonel yardım alması gerekir.
Yetişkinlerde DEHB’nin Nedenleri
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu‘nun kesin nedenleri henüz tam olarak anlaşılmamıştır. Ancak genetik çevresel ve nörobiyolojik faktörlerin bu bozukluğun gelişiminde önemli rol oynadığı düşünülüyor.
Genetik faktörler DEHB’nin ailede görülme sıklığı ile ilişkilidir. Eğer ailenizde DEHB olan bireyler varsa sizin de bu duruma sahip olma olasılığınız artar. Ayrıca nörobiyolojik faktörler beyindeki kimyasal dengenin bozulmasıyla ilişkilidir. Dikkat ve impuls kontrolü ile ilgili bölgelerdeki farklılıklar DEHB’nin gelişmesine katkıda bulunur.
Çevresel faktörler de önemli bir rol oynamaktadır. Hamilelik sırasında yaşanan komplikasyonlar erken doğum düşük doğum ağırlığı veya anne karnındaki toksik maddelere maruz kalma gibi durumlar DEHB riskini artırır. Bu nedenle çevresel etkenlerin de dikkate alınması gerekir.
Tanı Süreci
Yetişkinlerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı uzman bir hekim tarafından yapılmalıdır. Bu süreç bireyin geçmişi belirtileri ve yaşam tarzı hakkında detaylı bir değerlendirme ile başlar. Tanı koymak için genellikle şu adımlar izlenir:
- Klinik Değerlendirme: Uzman doktor kişinin davranışları düşünceleri ve hissettikleri hakkında sorular sorarak bir değerlendirme yapar.
- Görüşme: Aile üyeleri veya yakın arkadaşlarla görüşerek bireyin geçmişteki davranışları hakkında bilgi toplanır.
- Standart Testler: Bazı durumlarda DEHB‘nin diğer mental sağlık sorunlarıyla karışmaması için standart testler uygulanır.
Tanı süreci uzman hekimin doğru bir değerlendirme yapabilmesi için oldukça önemli bir konudur. Bu aşamada dikkatli bir inceleme bireyin ihtiyaçlarına uygun bir tedavi planı oluşturulmasında kritik bir rol oynar.
Tedavi Seçenekleri
Yetişkinlerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavi süreci kişinin yaşam kalitesini artırmak ve belirtileri yönetmek amacıyla çeşitli yöntemler içerir. Tedavi seçenekleri şunlardır:
- İlaç Tedavisi: Stimulant ve non-stimulant ilaçlar DEHB belirtilerinin kontrol altına alınmasında etkili olur. Bu ilaçlar beyindeki kimyasal dengeyi düzenleyerek dikkat ve impuls kontrolünü iyileştirir.
- Psiko-eğitim: Bireylerin DEHB hakkında bilgi sahibi olmaları durumlarını anlamalarına yardımcı olur. Bu süreçte eğitim programları veya destek grupları faydalı olacaktır.
- Bireysel Terapi: Bireyler terapistler ile birlikte çalışarak dikkat eksikliği ve hiperaktivite ile başa çıkma stratejileri geliştirebilirler. Bireysel terapi kişinin kendini tanımasına ve duygusal zorluklarla başa çıkmasına yardımcı olur.
- Davranışsal Terapi: Davranışsal terapi kişilerin olumsuz davranışlarını değiştirmeyi amaçlar. Bu terapi sosyal becerilerin geliştirilmesi ve dikkat dağıtıcı unsurlarla başa çıkma yöntemlerini içerir.
